Onderzoek lichamelijk en mentaal sterker met behulp van bewindvoerder?

Mevrouw Smit ziet door de bomen het bos niet meer. Van incassobureaus tot deurwaarders, ze vallen haar elke dag lastig. Mevrouw Smit is dertig jaar en een alleenstaande ouder van een zoontje van tien jaar oud. Tot twee jaar geleden heeft mevrouw 40 uur in de week gewerkt, maar nu heeft ze te maken met een burn-out. Haar financiële problemen werden haar teveel. Ook haar zoontje is hier de dupe van. Er is amper geld om leuke activiteiten te doen, hier wordt mevrouw verdrietig van.

Mevrouw leeft nu van een uitkering. De schulden lopen alleen maar op, want met het geld van de uitkering kan zij haar 10.000 euro schulden niet betalen. Mevrouw is op zoek naar hulp en is op eigen initiatief naar een bewindvoerder gestapt, want zij weet: dit wil ik niet langer.

Het is duidelijk dat er een hoop cliënten onder bewind staan. Maar wat zijn de effecten van het staan onder bewind? Naar mijn mening krijgen cliënten met financiële problemen een beter leven als zij gebruik maken van beschermingsbewind. Beschermingsbewind kan even lastig zijn, maar uiteindelijk wordt het mentaal welbevinden van de cliënt verbeterd. Ik vind het interessant om dit te onderzoeken, zo kom ik bij de volgende stelling: Hulp van een bewindvoerder heeft een positief effect op cliënten met financiële problemen.

Ten eerste is het zo dat de leefstijl wordt verbeterd. In een onderzoek van Meulenberg (2022) is gebleken dat mensen met financiële problemen een hoop stress ervaren. Deze stress loopt op doordat er niet om hulp wordt gevraagd. Doordat ze niet om hulp vragen, gaan de cliënten meer bij de dag leven, dit is zonde van de kwaliteit van leven, het kan zelfs leiden tot een burn-out. Neem een voorbeeld aan mevrouw Smit. Mevrouw heeft door alle stress te maken gekregen met een burn-out. Daarbij hebben mensen met financiële problemen een ongezondere leefstijl dan mensen zonder financiële problemen. Door het hebben van te veel stress en een ongezonde leefstijl, stapelen de problemen op . Denk aan lichamelijke klachten als hartfalen. Deze lichamelijke klachten leveren weer problemen in het sociale leven op en er komen medische kosten bij kijken. Naar mijn mening moet er meer preventie komen om de kwaliteit van leven te verbeteren. De rol die de sociaal werker hierin kan spelen is door vroeg in te grijpen bij een cliënt met financiële problemen. Door preventie van schulden kan voorkomen worden dat mensen met geldproblemen steeds dieper wegzakken. Bij het krijgen van financiële steun ervaren mensen in schulden rust en stabiliteit. De rust en stabiliteit worden ervaren doordat het afbetalen van schulden uit handen wordt genomen, briefpost niet meer bij huis aankomt, maar bij de bewindvoerder en er wordt tegelijkertijd geld gespaard als dit kan. Ik heb met mevrouw Smit gesproken over hoe zij de bewindvoering ervaart: 'het kan niet beter, alsof er een wereld voor me open gaat', is wat mevrouw mij vertelde. Dit is voor mij een teken dat bewindvoering wel degelijk effect heeft op het leven van de cliënt. Stress is dus een slechte raadgever. Hierdoor ontstaat er een zogenaamde neerwaartse spiraal. Iemand die je geldzaken beheerd zorgt voor rust en stabiliteit hierdoor maak je weer goede keuzes.

Daarnaast is uit een onderzoek met Nationale-Nederlanden, Aegon en de Hogeschool van Amsterdam gekomen dat hulp bij financiële problemen effectief is. Het onderzoek waar 4.835 mensen met financiële problemen aan deelgenomen hebben, zijn drie op de vier respondenten financieel zelfredzamer geworden. Hulp van de bewindvoerder blijkt dus een positief effect te hebben. Stap voor stap wordt er gewerkt aan deze zelfredzaamheid.

Een ander argument is dat er wordt samengewerkt met schuldeisers. Bewindvoerders hebben vaak een goede samenwerking met deurwaarders. Als je onder bewind gaat laat je zien dat je bereid bent te werken aan je situatie. Deurwaarders houden hier vaak rekening mee en treden in contact met je bewindvoerder. Hierdoor komen ze (bijna) niet meer bij de cliënt aan de deur.

Echter, niet iedereen is van mening dat het hebben van bewindvoering een positief effect heeft op cliënten met financiële problemen. Cliënten zijn namelijk niet altijd blij met het leefgeld dat zij per week of per maand te besteden hebben. Deze ontevredenheid levert een hoop frustratie op. Zo is te lezen in de Leeuwarder Courant dat een cliënt de auto van de bewindvoerder heeft bekrast met de tekst 'Ik heb honger'. Dit is een goed voorbeeld van een cliënt die denkt dat er iets wordt afgestaan. In de beroepscode voor de sociaal werker (BPSW) staat dat een sociaal werker de cliënt moet stimuleren om te participeren in de samenleving. Wanneer de cliënt dan weinig te besteden heeft, kan hij/zij ook lastig participeren in de samenleving. Ik loop vaak tegen situaties aan waarbij de cliënt mij vertelt dat hij/zij niet aan het leven is, omdat de cliënt zo weinig leefgeld krijgt. Ik leef op dat moment erg met de cliënt mee, maar ik kan in negen van de tien gevallen geen extra leefgeld vrijmaken voor de cliënt. Desalniettemin houden bewindvoerders zich aan de richtlijnen. Het normbedrag is 40 euro per week voor de eerste persoon en tien euro voor elk ander gezinslid. De bewindvoerder kan op deze manier 'streng' overkomen, maar dit is in het voordeel van de cliënt. Het is een taak van de bewindvoerder om de cliënt hierin te begeleiden. Dit is zelfs een kernwaarde van het beroep! Er kunnen altijd afspraken worden gemaakt tussen de cliënt en de bewindvoerder. Als er een klein buffertje opgebouwd is, kan de bewindvoerder de cliënt wat extra's uitkeren, dit zijn meestal de lichtpuntjes voor de cliënt. De methode die de bewindvoerder hiervoor gebruikt is het oplossingsgericht werken. De kracht van deze methode is om de sterke kanten van de cliënt te vinden. De cliënt staat namelijk niet aan de zijlijn, het is de taak van de bewindvoerder om te bekijken waar de mogelijkheden liggen. Dit wordt gedaan door in kleine stapjes te denken. Wanneer de cliënt mij vertelt dat hij/zij niet aan het leven is, vraag ik waar hij/zij gelukkig van wordt. Op basis van dat antwoord kan ik bekijken hoeveel geld ik hiervoor kan vrijmaken. Dit is meestal niet iets groots, een ijsje halen met de kinderen is al een lichtpuntje voor de cliënt. Het is belangrijk om naar het cliëntperspectief te kijken, dit om de kwaliteit van leven op peil te houden.

In mijn stelling benadrukte ik dat het hebben van een bewindvoerder bij financiële problemen een positief effect zou hebben op de cliënt. Uit mijn onderzoek blijkt dat een bewindvoerder bij het hebben van financiële problemen erg belangrijk is. Het is een belangrijk component voor de levenskwaliteit. We leven in een participatiesamenleving waarin er van de burger verwacht wordt dat hij/zij deelneemt aan de samenleving. Bij het hebben van financiële problemen is dit lastiger, maar wanneer de bewindvoerder orde brengt in de financiële problemen, zal de leefstijl verbeterd worden doordat de stress die wordt meegebracht wordt verminderd. Wat de cliënt hiervoor terugkrijgt is rust en stabiliteit. Ook leert de cliënt om zelfredzamer te worden. Uiteindelijk zal de cliënt weer gaan participeren in de samenleving.

(onderzoek door L. Bruin)